પંજાબમાં વિનાશકારી પૂર: પંજાબ રાજ્ય હાલમાં છેલ્લા ઘણા દાયકાઓ પછીના સૌથી ભયાનક પૂરનો સામનો કરી રહ્યું છે. ભારે વરસાદ અને ડેમમાંથી છોડાયેલા પાણીના કારણે સુતલેજ, બિયાસ, રાવી સહિતની નદીઓમાં પૂર આવી ગયું છે. જેના પરિણામે રાજ્યના તમામ 23 જિલ્લાઓ અસરગ્રસ્ત થયા છે અને ગામડાં પાણીમાં ડૂબી ગયાં છે.
પંજાબમાં વિનાશકારી પૂર
પંજાબમાં છેલ્લા ઘણા દિવસોથી મોસમી વરસાદ સતત ચાલુ છે. સાથે સાથે ભાખરા, પોંગ અને રણજિત સાગર ડેમ તેમના ક્ષમતા મર્યાદા સુધી ભરાઈ ગયા હોવાથી તેમાંમાંથી પાણી છોડવામાં આવ્યું. પરિણામે સુતલેજ, બિયાસ અને રાવી નદીઓમાં પાણીનું સ્તર જોખમી સીમાથી ઉપર પહોંચી ગયું.
આ નદીઓની ઉપનદીઓ – ઘગ્ગર, ટાંગ્રી, માર્કંડા અને યમુના –માં પણ પાણીના સ્તરે ભયંકર વધારો થયો, જેના કારણે પંજાબ તેમજ પડોશી હરિયાણા અને હિમાચલ પ્રદેશમાં પૂર ફાટી નીકળ્યું.
જાનહાનિ અને અસર
- અત્યાર સુધીમાં 37થી વધુ લોકોનાં મોત ની પુષ્ટિ થઈ છે, જોકે હકીકતમાં આ આંકડો વધવાની ભીતિ છે.
- અંદાજે 3.5 લાખથી વધુ લોકો સીધી અસરગ્રસ્ત થયા છે.
- 1,400થી વધુ ગામડાં પાણીમાં ડૂબી ગયા છે, જેમાં રહેણાંક ઘરો, દુકાનો અને સરકારી ઈમારતોને મોટું નુકસાન થયું છે.
- ખેતીપાકને સૌથી મોટું નુકસાન થયું છે – અંદાજે 1.75 લાખ હેક્ટર જેટલી જમીન પાણીમાં ગરકાવ થઈ છે. ખાસ કરીને ધાન (પેડી), મકાઈ અને કપાસ જેવા પાકોને ભારે નુકસાન થયું છે.
- અનેક પશુઓનાં મૃત્યુ થયા છે, જેના કારણે ખેડૂતોને દોહણી અને પશુપાલન વ્યવસાયમાં પણ ભારે નુકસાન સહન કરવું પડી રહ્યું છે.
સરકારની કામગીરી
પંજાબ સરકારે પરિસ્થિતિને ગંભીરતા પૂર્વક લઈ રાજ્યને આપત્તિગ્રસ્ત જાહેર કર્યું છે.
- NDRF, SDRF, સેનાના દળો અને પોલીસ તાત્કાલિક બચાવ કાર્યમાં જોડાયા છે.
- હજારો લોકોને સલામત સ્થળોએ ખસેડવા માટે બસ, ટ્રક અને બોટનો ઉપયોગ થઈ રહ્યો છે.
- ડ્રોન મારફતે ખોરાક, દવાઓ અને જરૂરી સામગ્રી પહોંચાડવાની વ્યવસ્થા પણ શરૂ કરવામાં આવી છે, જે દેશના ઈતિહાસમાં એક નવી પહેલ ગણાઈ રહી છે.
- મુખ્યમંત્રી ભગવંત માનએ કેન્દ્ર સરકાર પાસે ₹60,000 કરોડ સહાય પેકેજની માગણી કરી છે, જેમાં ખેતીપાકના નુકસાન માટે ખાસ સહાયનો સમાવેશ થાય છે.
- રાજય સરકારે રાહત કેમ્પો ઊભા કર્યા છે, જેમાં પાણી, ખોરાક, આરોગ્ય સુવિધા અને બાળકો માટે ખાસ વ્યવસ્થા કરવામાં આવી છે.
ખેડૂતો પર પડેલો પ્રહાર
પંજાબને ભારતનું “અન્નભંડાર” કહેવામાં આવે છે. અહીં દેશના મોટા ભાગના અનાજનું ઉત્પાદન થાય છે. પૂરનાં કારણે લાખો એકર ખેતી બરબાદ થઈ ગઈ છે, જેનાથી ખેડૂતોને સીધો આર્થિક આંચકો લાગ્યો છે.
- ઘણા ખેડૂતોને પાક વીમાની રકમ ખૂબ ઓછી લાગતી હોવાથી વીમા ક્લેમ વધારવાની માગ ઉઠી છે.
- કૃષિ નિષ્ણાતોનો અંદાજ છે કે આ નુકસાનથી આવતા સિઝનમાં અન્નની કમી ઊભી થઈ શકે છે.
લોકોની સ્થિતિ
પૂરગ્રસ્ત વિસ્તારોમાં લોકોનાં ઘરો પાણીમાં ગરકાવ થઈ ગયા હોવાથી તેઓ ખુલ્લા આકાશ નીચે અથવા તાત્કાલિક રાહત કેમ્પોમાં રહેવા મજબૂર થયા છે.
- ખોરાક અને પીવાના પાણીની ભારે તંગી છે.
- બાળકો અને વૃદ્ધોને આરોગ્ય સંબંધિત મુશ્કેલીઓનો સામનો કરવો પડી રહ્યો છે.
- સામાજિક સંસ્થાઓ, ગૃરુદ્વારા અને એનજીઓ આગળ આવીને ખોરાક પેકેટ, દૂધ, દવાઓ અને કપડાં વહેંચી રહી છે.
ભવિષ્યના પડકારો
આ આપત્તિમાંથી બહાર આવવું સરળ નહીં હોય. રાજ્ય સરકાર અને કેન્દ્ર સરકાર સામે કેટલાક મોટા પડકારો છે:
- રાહત અને પુનર્વસન: લાખો લોકોને કાયમી વસવાટની વ્યવસ્થા કરવી પડશે.
- ખેતીપાકનું વળતર: ખેડૂતોને યોગ્ય વળતર મળવું આવશ્યક છે.
- સ્વાસ્થ્ય વ્યવસ્થા: પાણીજન્ય રોગો (જેમ કે ડાયરીયા, ડેન્ગ્યુ, મલેરિયા) ફાટી નિકળવાની શક્યતા છે.
- આગામી આયોજન: ભાખરા-પોંગ જેવા ડેમનું પાણી સંચાલન વધુ અસરકારક રીતે કરવું પડશે જેથી આવું નુકસાન ફરી ન થાય.
લોકોની ભાવના – ચੜ્દી કલાં
ભયંકર પરિસ્થિતિ વચ્ચે પણ પંજાબના લોકો ‘ચੜ્દી કલાં’ એટલે કે અખંડ આશાવાદ અને બહાદુરીની ભાવના સાથે એકબીજાની મદદ કરી રહ્યા છે. ઘણા વિસ્તારોમાં લોકોએ પોતે જ નૌકા બનાવી લોકોને સલામત જગ્યાએ પહોંચાડ્યા છે. ગુરુદ્વારાઓએ પોતાનાં દરવાજા ખોલી રાહત કેમ્પ બનાવ્યાં છે.
બોલીવૂડ કલાકારો સહિત અનેક જાણીતા લોકો સોશિયલ મીડિયા પર પંજાબના લોકો માટે પ્રાર્થનાઓ કરી રહ્યા છે.
FAQs – પંજાબમાં વિનાશકારી પૂર
પ્ર.1: હાલ પૂરથી સૌથી વધુ અસરગ્રસ્ત વિસ્તારો કયા છે?
ઉ. – સુતલેજ, બિયાસ અને રાવી નદીનાં કિનારા તથા મલેરકોટલા, લુધિયાણા, જલંધર, હોશિયારપુર અને ફિરોઝપુર જેવા જિલ્લાઓમાં પરિસ્થિતિ ગંભીર છે.
પ્ર.2: સરકારે કયા પગલાં લીધા છે?
ઉ. – રાજ્યને આપત્તિગ્રસ્ત જાહેર કર્યું છે, NDRF અને SDRF તૈનાત છે, રાહત કેમ્પો બનાવાયા છે અને કેન્દ્ર પાસે સહાયની માગણી કરવામાં આવી છે.
પ્ર.3: ખેડૂતોને શું સહાય મળશે?
ઉ. – પાક વીમાની રકમ વધારવા માટે સરકાર પ્રયાસ કરી રહી છે. સાથે સાથે ખાસ સહાય પેકેજ આપવાની સંભાવના છે.
પ્ર.4: લોકો સુધી રાહત કેવી રીતે પહોંચાડી રહી છે?
ઉ. – બચાવ દળો, નૌકાઓ, વાહનો અને ખાસ કરીને ડ્રોન મારફતે ખાદ્ય સામગ્રી અને દવાઓ પહોંચાડવામાં આવી રહી છે.
પ્ર.5: ભવિષ્યમાં આવાં પૂરથી કેવી રીતે બચી શકાશે?
ઉ. – ડેમ મેનેજમેન્ટ, વરસાદની આગાહી પ્રણાલી સુધારવી અને નદીકાંઠે સ્થાયી બંધ બાંધવાની યોજના જરૂરી છે.
પંજાબમાં વિનાશકારી પૂર / પંજાબ પૂર 2025 માત્ર કુદરતી આપત્તિ નહીં પરંતુ રાજ્ય માટે એક મોટો આર્થિક અને સામાજિક પડકાર છે. લાખો લોકોનાં જીવન પર તેનું સીધું પ્રભાવ પડ્યો છે. હવે સરકાર, સમાજ અને દરેક નાગરિકને એક સાથે આવીને રાહત અને પુનર્નિર્માણ માટે કામ કરવું પડશે. પંજાબની શક્તિ અને ચੜ્દી કલાંની ભાવના ચોક્કસપણે આ કપરા સમયને હરાવશે.
